Parkeergebouw Berlijnplein
Aan het Berlijnplein in Utrecht is een bijzonder parkeergebouw gerealiseerd dat met een opvallende toren een landmark toevoegt aan Leidsche Rijn Centrum. Het gebouw biedt plaats aan 620 voertuigen, die via drie ingangen de kolomvrije vloervelden op acht parkeerlagen kunnen bereiken.
Het Berlijnplein maakt onderdeel uit van Leidsche Rijn Centrum en ligt boven op de tunnelbak van de A2. De parkeergarage staat op een prominente plek aan het plein en vormt het hoekpunt van verschillende bouwblokken in Leidsche Rijn Centrum. Daarom heeft het gebouw niet de uitstraling gekregen van een parkeergarage, abstract en anoniem, maar is het ontworpen met een duidelijke en aansprekende identiteit. Het doet eerder denken aan een kantoor- of schoolgebouw. De expressieve toren versterkt deze identiteit en wordt functioneel ingezet ten behoeve van de uiting P+R. Een lichtgevende pinakel vormt het hoogste punt van de toren. Tegelijkertijd vervult de toren voor deze plek een publieke functie, het vormt de beëindiging van de overdekte wandelroute van de Parijsboulevard. Leidsche Rijn Centrum miste herkenningspunten zoals vanzelfsprekend aanwezig zijn in een historische binnenstad. Bij het ontbreken van een kerktoren of stadhuis is hier een extra markering in het gebied toegevoegd. Leidsch Rijn is met een parkeerkathedraal verrijkt.
Het gebouw is alzijdig ontworpen met een sterke gevelritmiek die qua indeling steeds op de context reageert. De gevel aan het Berlijnplein is het meest levendig met een hoge plint waarin een commerciële functie is opgenomen. Hier wordt de verticaliteit benadrukt door het metselwerk en de gevelopeningen. De overige gevels hebben steeds een andere gevelcompositie en daarmee een afwisselend aanzicht. De gevelopeningen ten behoeve van ventilatie van de parkeergarage zijn afgewerkt met een geperforeerde, licht glanzende beplating in een stalen frame en hebben een kozijnindeling die refereert aan een woon-werkgebouw. In de toekomst is het zelfs denkbaar dat het gebouw wordt getransformeerd tot woongebouw en het is bovendien voorbereid op twee extra bouwlagen. Ook het gebruik van baksteen doet eerder denken aan een verblijfsfunctie dan aan een utilitair gebouw. Het gebouw is voorzien van een plint in antracietkleurig esthetisch beton en gevelelementen met ingestorte geklampte bakstenen. In de toren is ook traditioneel metselwerk verwerkt en er zijn nestgelegenheden gemaakt voor gierzwaluwen en vleermuizen.

Nieuwe hoofdentree
‘Een uitdagende en eervolle opgave waar je natuurlijk geen nee tegen kon zeggen’, zo vat architect Bart Kellerhuis het samen. ‘We zijn enorm trots dat we de tijdelijke huisvesting voor de Tweede Kamer hebben mogen ontwerpen.’ Om aan de uitgebreide (veiligheids)eisen van alle betrokken partijen te voldoen, kwam Zecc Architecten met een weerbaar ontwerp waarin de focus ligt op functionaliteit. ‘De ultieme uitdaging was om twee tegengestelde waarden, toegankelijkheid en beveiliging, in één gebouw te verenigen.’ Om dit te bewerkstelligen, werd aan de al bestaande ingang een tweede ingang toegevoegd. Deze publieksentree, aan de zijde van het Centraal Station van Den Haag, is speciaal bedoeld om de honderdduizenden bezoekers die jaarlijks de Tweede Kamer bezoeken op een waardige manier te ontvangen. Tevens creëert de nieuwe entree een lichtpunt in een verder wat sombere en gesloten omgeving.
Aansluiten op bestaande structuur
De nieuwe hoofdentree vindt op een frisse manier aansluiting bij het al bestaande jaren 80 gebouw, dat gekenmerkt wordt door zware betonstructuren. ‘De expressieve getande vorm van de nieuwe luifel, is gebaseerd op het stramien van het gebouw. De kenmerkende betonnen kolommen zijn in een soort raster gebouwd, wij wilden daarop aanhaken’, aldus Kellerhuis. Om de bestaande wat zware en gesloten gevel wat te verzachten, is gekozen voor afgeronde, vloeiende vormen in een lichtglanzende messingtint. Deze tint is geïnspireerd op de oorspronkelijke messingkleurige letters van de signing van Buitenlandse Zaken, die voorheen aan de buitenkant van het gebouw te zien was. De witte gekromde gedeeltes van de luifel, die opvallen door hun geweven, netachtige textuur, zijn bekleed met 3D geprinte kunststof (een samenwerking met Aectual). Het materiaal, hergebruikt plastic, is 100% circulair. Wat Zecc betreft was het belangrijk het duurzaamheidsthema, dat ook binnenin het gebouw een grote rol speelt, alvast manifest te maken bij de ingang van het parlementaire gebouw.

Weerkaatsing van het water
Vanuit de hoofdentree lopen de bezoekers naar de beveiligingscheck. De scanstraten, die volledig zijn uitgevoerd in de elegante messingkleur die we reeds buiten zagen, vallen door hun discrete plaatsing in de ruimte buiten het zicht. De check is snel vergeten zodra de bezoekers de centrale hal in stappen. Met zijn hoge rasterplafond, kenmerkende slanke pilaren en de messingkleurige roltrap, is deze ruimte het indrukwekkende oriëntatiepunt van het gebouw. Door de hoge ramen sijpelt niet alleen fijn daglicht binnen; ook ervaart de bezoeker de connectie met de vijver en beplanting in de tuin. De zachte beweging van het water buiten wordt op poëtische wijze weerkaatst door de witte vlakken van het rasterplafond.
Herkenbaarheid
Om de werknemers en bezoekers van deze tijdelijke Tweede Kamervesting zich meteen thuis te laten voelen, zijn bekende elementen uit het gebouw aan het Binnenhof nagebouwd of hergebruikt. Zo zijn er de kenmerkende roltrappen die vanaf de centrale hal direct naar de plenaire zaal op de tweede etage van het gebouw leiden. Kellerhuis: ‘De route van de entree tot de plenaire zaal heeft dezelfde sequentie als op het Binnenhof. Ook de positie van de zaal is op hetzelfde niveau. Deze herkenbaarheid maakt dat je je sneller thuis voelt en als vanzelfsprekend door het gebouw navigeert.’ De voormalige Van Kleffenszaal is door Zecc omgebouwd tot plenaire zaal, de plek waar de Tweede Kamerleden na het zomerreces gaan vergaderen.

Perenhouten meubilair
Ook hier weer duikt de inmiddels bekende messingkleur op om de bezoeker te attenderen op een belangrijke ruimte. De contouren van de plenaire zaal worden afgetekend door behang en stoffering in deze tint. Van binnen is de oorspronkelijke zaal ontmanteld en groter gemaakt. Als een ‘plug-in’, is het bestaande perenhouten meubilair van de Tweede Kamer (naar ontwerp van Pi de Bruijn) hergebruikt en chirurgisch ingepast in de beschikbare ruimte. Dankzij het samenspel met het moderne, lichte interieur, dat gekenmerkt wordt door zachte grijstinten, krijgt het meubilair een frisse(re) uitstraling. Hiertoe draagt ook een dakraam bij, waarvan de geometrische vormen terugkomen in onder meer de balustrade van de zaal. Met deze geometrische accenten legt Zecc de verbinding met de vormentaal die in het oorspronkelijke gebouw van Apon te vinden zijn. De gebouchardeerde betonnen kolommen – ruw, niet gestuukt - zijn dan ook in hun originele staat gelaten om het contrast te vergroten.
Futuristisch
Bezoekers kunnen plaatsnemen op de publieke tribune in de plenaire zaal. Zecc heeft de capaciteit van de ruimte zo maximaal mogelijk gemaakt. Dankzij meerdere rijen klapstoeltjes en leunplekken is er een maximale capaciteit bereikt binnen de bestaande contouren van het gebouw. Vanaf de publieke tribune, maakt de plenaire zaal een harmonieuze, stijlvolle indruk. De grijstinten van het interieur sluiten perfect aan bij de reeds bestaande betonnen kolommen; de geometrische vormen van vroeger en nu, resulteren tezamen in een interessant, haast futuristisch aandoend geheel. Naast de publieke tribune, kunnen (jonge) bezoekers terecht in een geheel nieuwe ‘feature’ van de plenaire zaal: een mediaruimte. Scholieren kunnen vanuit dit glazen vertrek meekijken en uitleg krijgen tijdens een debat om zo letterlijk van binnenuit te leren hoe de politiek functioneert.
Verwijzing naar Nederlandse landschap
Buiten de plenaire zaal treffen politici en de pers elkaar bij de welbekende ‘patatbalie’. Door de geknikte vorm, sluit de nieuwe lange balie goed aan bij de reeds genoemde jaren 80 bouwstijl van Apon. Het symbolische ‘voortbouwen op wat er al is’, komt ook tot uiting in de materiaalkeuze van de balie. De houten latten zijn immers hergebruikt uit de oude Van Kleffenszaal.
Naast de plenaire zaal zijn er de zeven commissiezalen die zich als het ware in de ‘coulissen’ van de Statenpassage bevinden. De zalen ogen rustig en hebben dankzij de lichtgrijze tinten en perenhouten desks, die in een halve maanvorm opgesteld staan, een duidelijke samenhang met de plenaire zaal. Het stukwerk op de muren – een abstract gradiënt van golven en grijstinten – verwijst naar het Nederlandse landschap. Een deel van de wanden is bekleed met gesneden repen petfilt, een duurzame akoestische oplossing.
Flexibiliteit
De kern van deze tijdelijke huisvesting van de Tweede Kamer speelt zich af op de onderste drie verdiepingen, met o.a. de Statenpassage, commissiezalen, ledenrestaurant en de plenaire zaal. Toch zijn ook de overige verdiepingen van het gebouw van groot belang: hier zetelen immers de ambtelijke ondersteuning en de fracties. Deze kantooromgeving wordt gekenmerkt door frisse puien, lichte transparante ruimtes en zoveel mogelijk daglicht. In het ontwerp is bewust rekening gehouden met de noodzaak tot interne verschuivingen in het geval van een nieuwe verkiezingsuitslag. Door de plattegrond zo flexibel mogelijk in te vullen, kunnen medewerkers zonder al te veel moeite ‘verhuizen’ binnen het gebouw.
Meer Publieke gebouwen
-
Nobelkwartier De Bilt
locatie:De Biltcategorie:Woningbouw, Interieur, Publieke gebouwenm2:6.400opdrachtgever:Gemeente De Bilt / H.F. Witte Centrum / SSWTeam:IBT, DWA, M3E, Anyverse, Odin Wenting bouwadviesprogramma:sporthal, bijeenkomstcentrum met horeca, 10 appartementen, 8 ggbperiode:2019 - heden -
Gemeentehuis Renswoude
locatie:Renswoudecategorie:Transformaties, Interieur, Publieke gebouwenm2:1.060opdrachtgever:Gemeente RenswoudeTeam:Van Vliet Bouwmanagement, M3E, IBT, Gemeente Renswoude, Bouwbedrijf Osnabrugge, IRP Bouwadviesprogramma:Raadhuis, kantorenperiode:2020 - 2023 -
Cobercofabriek Arnhem
locatie:Arnhemcategorie:Transformaties, Interieur, Publieke gebouwen, Gebiedsontwikkelingm2:16.000opdrachtgever:BPD OntwikkelingTeam:Delva landscape, Orange architects, Studiospaciousprogramma:66 appartementen, 30 ggbperiode:2022 - heden -
Duvelhof Tilburg
locatie:Tilburgcategorie:Woningbouw, Transformaties, Publieke gebouwen, Gebiedsontwikkelingm2:8.100Team:Studio REDD, Nico de bont, Hazenberg Bouw, De Bouwecoloogprogramma:creatieve ateliers, 20 appartementen, commerciële ruimte, ondergronds parkerenperiode:2020 - heden -
Tijdelijke Huisvesting Tweede Kamer
locatie:Den Haagcategorie:Transformaties, Interieur, Publieke gebouwenm2:80.000opdrachtgever:RijksvastgoedbedrijfTeam:Strukton Worksphereprogramma:publieke entree, plenaire zaal, commissiezalen, kantoren, restaurants en horecaperiode:2017 - 2021 -
De Vasim
locatie:Nijmegencategorie:Transformaties, Publieke gebouwenm2:12.000Team:Lingotto, KlokGroep, ZUS [Zones Urbaines Sensibles]programma:ruimte voor creatieve bedrijven, cultuur, sport, evenementen en horecaperiode:2021 - heden -
Klaprozenweg Amsterdam
locatie:Amsterdam-Noordcategorie:Woningbouw, Publieke gebouwenopdrachtgever:Urban Fabric en Hoorne VastgoedTeam:Buro Ruimprogramma:Supermarkt, 86 huurappartementen, commerciële plint, Ondergrondse parkeergarageperiode:2022 - heden -
Interieur Bibliotheek Neude
locatie:Utrechtcategorie:Transformaties, Interieur, Publieke gebouwenm2:9.000opdrachtgever:De Bibliotheek UtrechtTeam:Rijnboutt, Jurriens B.V. maar! bouwmanagement, Coors, Keijsers, Gispenprogramma:bibliotheek, kantoren, horeca, vergaderzalen, auditoriumperiode:2015 - 2020 -
Parkeergebouw Berlijnplein
locatie:Leidsche Rijn Centrumcategorie:Publieke gebouwenm2:20.500opdrachtgever:Gemeente UtrechtTeam:BBN, IMd ingenieurs, Verhoef Installaties, HCPSprogramma:parkeergarageperiode:2016 - 2020 -
GAK middendeel
locatie:Amsterdamcategorie:Transformaties, Interieur, Publieke gebouwenm2:10.000opdrachtgever:SteenvastgoedTeam:WDJArchitecten, ABT, DPA, Huygenprogramma:120 hotelkamers, loungeperiode:2015 - 2020 -
Transformatie CAB Cartesiusdriehoek
locatie:Utrechtcategorie:Transformaties, Publieke gebouwen, Gebiedsontwikkelingopdrachtgever:BPD / LingottoTeam:ZUS, CCO, Arupprogramma:leisure, maak industrie, appartementenperiode:2017 - 2018 -
Utrechts Archief
locatie:Utrechtcategorie:Interieur, Publieke gebouwenopdrachtgever:Utrechts ArchiefTeam:Bouman Bouw Realisatie BVprogramma:openbaar archiefperiode:2012 - 2013 -
Sidewall(k)
locatie:Utrechtcategorie:Transformaties, Publieke gebouwenopdrachtgever:Gemeente UtrechtTeam:Bouwbedrijf van den Engelprogramma:Gevel van hergebruikte stoeptegelsperiode:2012 - 2014 -
Drents Archief 3.0
locatie:Assencategorie:Transformaties, Interieur, Publieke gebouwenm2:3.300opdrachtgever:Rijksvastgoedbedrijf en Drents ArchiefTeam:Brands Bouwgroep B.V.programma:Openbaar archiefperiode:2010 - 2012 -
Foodhall MOUT met Brouwerij
locatie:Hilversumcategorie:Transformaties, Publieke gebouwenm2:1.000opdrachtgever:Teus Kroonprogramma:Foodhall, Gooische bierbrouwerijperiode:2016 - 2017 -
Uitkijktoren Sint Jansklooster
locatie:Sint Janskloostercategorie:Transformaties, Interieur, Publieke gebouwenopdrachtgever:BOEi / Vitens en Natuurmonumentenprogramma:Uitkijktorenperiode:2007 - 2014 -
Polygonale Loods
locatie:Tilburgcategorie:Transformaties, Publieke gebouwenm2:1.500opdrachtgever:BOEiTeam:EVE, BAM, Hugo Interieurvormgevingprogramma:restaurant, evenementenruimteperiode:2015 - 2017